ΚΕΙΜΕΝΟ 1

 

Το κείμενο της τελεσιγραφικής διακοινώσεως που έδωσε ο ιταλός πρεσβευτής Γκράτσι στον Μεταξά δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα στις 31 Οκτωβρίου 1940:

 

Η Ιταλική Κυβέρνησις διεπίστωσεν επανειλημμένως ότι κατά την εξέλιξιν της παρούσης συρράξεως η Ελληνική Κυβέρνησις έλαβε και ετήρησεν στάσιν η οποία αντίκειται, όχι μόνον προς τας ομαλάς σχέσεις ειρήνης και καλής γειτονίας μεταξύ των δύο Εθνών, αλλά και προς τα καθορισμένα καθήκοντα, τα απορρέοντα διά την Ελληνικήν Κυβέρνησιν ως Κυβέρνησιν ουδετέρου κράτους … Κατ΄ επανάληψιν η Ιταλική Κυβέρνησις ευρέθη εις την ανάγκην να διαμαρτυρηθεί, δεδομένου ότι η Ελληνική Κυβέρνησις εδέχθη όπως ο αγγλικός στόλος χρησιμοποιήσει κατά την εξέλιξη των πολεμικών του επιχειρήσεων τα χωρικά της ύδατα, τα παράλιά της και τους λιμένας της. Ηυνόησε τον ανεφοδιασμόν των εναερίων βρεττανικών δυνάμεων, επέτρεψεν την οργάνωσιν εις το ελληνικόν αρχιπέλαγος μιας υπηρεσίας στρατιωτικών πληροφοριών εναντίον της Ιταλίας … Η Ιταλική Κυβέρνησις δέον να υπενθυμίση σχετικώς εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν τας προκλητικάς ενεργείας τας οποίας διεξήγαγε έναντι του αλβανικού έθνους διά της τρομοκρατικής πολιτικής, την οποία υιοθέτησεν έναντι των κατοίκων της Τσαμουριάς … Η Ιταλία δεν δύναται να ανεχθή περαιτέρω πάντα ταύτα. Η ουδετερότης της Ελλάδος απέβη καθαρώς φαινομενική … Η Ιταλική Κυβέρνησις κατέληξε συνεπώς εις την απόφασιν να ζητήσει από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν ως εγγύησιν της ουδετερότητος της Ελλάδος και ως εγγύησιν της ασφαλείας της Ιταλίας το δικαίωμα να καταλάβη διά των ενόπλων της δυνάμεων διά το διάστημα της σημερινής προς την Αγγλίαν ρήξεως ορισμένα στρατηγικά σημεία του ελληνικού εδάφους. Η Ιταλική Κυβέρνησις ζητεί από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν όπως μη εναντιωθεί εις την κατάληψιν αυτήν … Τα στρατεύματα ταύτα δεν παρουσιάζονται ως εχθροί του ελληνικού λαού και η Ιταλική Κυβέρνησις δεν προτίθεται ποσώς διά της προσωρινής κατοχής … να θίξη οπωσδήποτε την κυριαρχίαν και την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος … Εάν τα ιταλικά στρατεύματα ήθελον αντιμετωπίσει αντίστασιν, η αντίστασις αύτη θα καμφθή διά των όπλων και η Ελληνική Κυβέρνησις θα έφερε τας ευθύνας.

 

Αθήναι τη 28η Οκτωβρίου 1940

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

 

Ο προφορικός διάλογος Μεταξά - Γκράτσι αποτυπώνεται σε ορισμένα άρθρα εφημερίδων. Ο Γεώργιος Βλάχος σημειώνει στην εφημερίδα Καθημερινή στις 29 Οκτωβρίου 1940:

 

Ο κύριος Γκράτσι εζήτησε την άδεια να καταλάβη την Κέρκυρα, την Ήπειρον, την Κρήτην, τον Πειραιά …

-         …Κάτι στρατηγικά σημεία (σ.σ. κύριε Πρόεδρε, λέει ο Γκράτσι).

-         Τότε αποτελεί κήρυξιν πολέμου το διάβημά σας; (σ.σ. τον ρωτάει ο Μεταξάς).

Ο πρεσβευτής δεν απήντησε … αλλά περί τα εξημερώματα απήντησαν από ξηράς και αέρος οι Ιταλοί.

 

Στο ίδιο άρθρο ο Γεώργιος Βλάχος προαναγγέλλει τις μέρες που θα ακολουθήσουν:

 

Θα αποθάνωμεν όλοι. Χωρίς να πρέπη, χωρίς να το θέλωμεν. Διότι όταν ο πόλεμος εξερράγη, όταν οι ισχυροί συνεπλάκησαν, προσεπαθήσαμεν παντί τρόπω να έχωμεν την πτωχήν μας ευτυχίαν εις μίαν γωνιάν απυρόβλητον και τιμίαν … Δεν προκαλέσαμεν κανένα, δεν ηπατήσαμεν κανένα … Εκεί εις την γωνίαν όπου ηλπίζαμεν ότι δεν θα μας φθάσουν αι σφαίραι και τα θραύσματα των οβίδων, παρουσιάσθη ξαφνικά το στιλέτον. Θα το υποδεχθώμεν - το υπεδέχθημεν ήδη - με το μέτωπον υψηλά, με το στήθος προτεταμένον, με τας χείρας ενόπλους, με κάτι ανώτερον από τον χάλυβα, τα αεροπλάνα και το πετρέλαιον: με το θάρρος και τα πτερά της ψυχής. Θα αποθάνωμεν όλοι, χωρίς να πρέπη, χωρίς να το θέλωμεν. Και αν οι Ιταλοί κατορθώσουν να νικήσουν ένα λαόν ο οποίος έχει αποφασίσει να αποθάνη, ε, τότε θα είναι η από αιώνων πρώτη μεγάλη και παράδοξος νίκη των. Αλλ' αυτό δεν θα συμβή. Η Ελλάς θα νικήση, θα νικήση η αυτοθυσία, το θάρρος, η Ιδέα - και το στιλέτον θα ηττηθή.