ΚΕΙΜΕΝΟ 1

 

Χρονολόγιο της επανάστασης των Νεοτούρκων από το Περιοδικό Ιστορικά της εφημερίδας Ελευθεροτυπια, 14/3/2002, σ. 9

 

1902

Στο Συνέδριο που διοργανώνει η τουρκική αντιπολίτευση στο Παρίσι κεντρικό θέμα συζήτησης είναι η ανατροπή του σουλτανικού καθεστώτος (Φεβρ.).

1904-1905

Δυσβάσταχτοι φόροι πλήττουν κατάφωρα τον αγροτικό κόσμο, τους βιοτέχνες, τους τεχνίτες και τους μαγαζάτορες των πόλεων.

1906

Στην προσπάθεια της κυβέρνησης να επιβάλει δύο νέους φόρους οι πολίτες επιδεικνύουν απείθεια και ανυπακοή (Ιαν.). Ταραχές στην Κασταμονή (Ιαν.) και στο Ερζερούμ (Φεβρ.-Μάιος). Είναι οι πρώτες ισχυρές λαϊκές αντιδράσεις προς την κυβέρνηση και το σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ. Οι εξεγέρσεις θα επεκταθούν και σε άλλες πόλεις της Τουρκίας. Στη Σμύρνη συλλαμβάνονται ως πρωταίτιοι Τούρκοι, Έλληνες, Εβραίοι και Αρμένιοι (Σεπτ.). Επανάληψη της εξέγερσης στο Ερζερούμ (Οκτ.). Τα γεγονότα έδωσαν την ευκαιρία στους Νεότουρκους να μεταφέρουν την προπαγάνδα τους εναντίον του καθεστώτος εντός της επικράτειας.

1907

Η Επιτροπή Ένωση και Πρόοδος (Νεότουρκοι) έχει ιδρύσει 17 τοπικά παραρτήματα εντός και εκτός της χώρας και ιδρύει ακόμη ένα στη Σμύρνη (Φεβρ.). Οι Νεότουρκοι οργανωμένα πλέον βρίσκονται πίσω από την ογκούμενη λαϊκή δυσαρέσκεια και υποκινούν νέες λαϊκές εξεγέρσεις σε πόλεις της Τουρκίας εναντίον του καθεστώτος.

1908

Οι πρεσβείες των δυτικών χωρών εκδηλώνουν την αποδοκιμασία τους σε ενέργειες του επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (Ιαν.-Φεβρ.). Η Επιτροπή Ένωση και Πρόοδος υποχρεώνει τον Αβδούλ Χαμίτ Β΄ να επαναφέρει σε ισχύ το Σύνταγμα του 1876 και να συγκαλέσει το Κοινοβούλιο (24.7). Η Βουλγαρία κηρύσσει την ανεξαρτησία της (5.10), η Αυστροουγγαρία προσαρτά τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη (7.10) και η Κρήτη απαιτεί την ένωσή της με την Ελλάδα (12.10).

1909

Εκδηλώνεται αλλά ηττάται αντεπαναστατικό κίνημα στην Κωνσταντινούπολη (13.4). Αρχίζουν οι σφαγές των Αρμενίων στην Κιλικία (14.4). Εκθρονίζεται και εξορίζεται ο Αβδούλ Χαμίτ. Τον διαδέχεται στο θρόνο ο Μεχμέτ Ε΄ (27.4).

1912

Ομάδα με την επωνυμία "Ελευθερωτές Αξιωματικοί" ανατρέπουν την κυβέρνηση της Επιτροπής Ένωση και Πρόοδος (17.7). Πρώτος Βαλκανικός πόλεμος (8.10-3.12) και συντριβή του τουρκικού στρατού.

1913

Πραξικόπημα της Επιτροπής Ένωση και Πρόοδος εναντίον της κυβέρνησης (23.1). Δολοφονείται ο μεγάλος βεζίρης Μαχμούτ Σεφκέτ πασάς. Η Επιτροπή Ένωση και Πρόοδος εγκαθιδρύει δικτατορία (12.6). Δεύτερος Βαλκανικός πόλεμος (30.6-20.7) και νέα ήττα της Τουρκίας, η οποία χάνει σημαντικά εδάφη στην Ευρώπη.

1914

Έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (28.7). Η τσαρική Ρωσία κηρύσσει τον πόλεμο στην Τουρκία (3.11). Η τελευταία πολεμάει στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων (Γερμανία και Αυστρία).

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

 

Οι Έλληνες βουλευτές στο οθωμανικό κοινοβούλιο (ΔΕΛΤΙΟ του κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, τ.Δ΄, 1983, Κ. Μπούρα, Οι βουλευτικές εκλογές στην Οθωμανική Αυτοκρατορία: Οι Έλληνες Βουλευτές 1908 - 1918):

 

Περίοδος 1908 - 1912

Κωνσταντινουπόλεως: Κ. Κωνσταντινίδης, Π. Κοσμίδης, δικηγόροι

Δρυϊνουπόλεως: Ι. Μαμόπουλος, δικηγόρος

Θεσσαλονίκης:   Γ. Άρτας, δικηγόρος, Γ. Χωναίος, διερμηνέας του ελληνικού προξενείου

Ικονίου:   Γ. Κούρτογλου, έμπορος

Ιωαννίνων: Δ. Κίγκος, Κ. Σούρλας

Καλλιπόλεως: Σ. Ναρλής, γιατρός

Κυδωνιών: Κ. Σαββόπουλος, υπάλληλος Μονοπωλείου Καπνού

Κοζάνης & Γρεβενών: Κ. Δρίζης (παραιτήθηκε - στη θέση του ο Χ. Βαμβακάς, δικηγόρος) Γ. Μπούσιος, κτηματίας

Λήμνου: Μ. Στέλιος, βοηθός μουτεσαρίφη Λήμνου

Μετρών & Σηλυβρίας: Δ. Ζαφειρόπουλος, έμπορος

Μυτιλήνης: Μ. Σάλτας, κτηματίας, Π. Μποστάνης, έμπορος

Μοναστηρίου: Τ. Νάλλης, δικηγόρος

Νικομηδείας: Α. Μιχαηλίδης, έμπορος

Σερρών: Δ. Δίγγας, δικηγόρος

Σμύρνης: Α. Γεωργαντζόγλου, βοηθός του βαλή Σεβαστείας  (στα 1910 διορίστηκε γερουσιαστής και στη θέση του εξελέγη ο ανιψιός του Ε. Εμμανουηλίδης, δικηγόρος), Π. Καρολίδης, καθηγητής Ιστορίας Παν/μίου Αθηνών

Σποράδων & Δωδεκανήσου: Θ. Κωνσταντινίδης

Τραπεζούντος: Μ. Κωφίδης, υπάλληλος του Μονοπωλείου Καπνού

Χίου: Μ. Τσελεπίδης, δικηγόρος  

 

Περίοδος 1912 - 1914

Κωνσταντινουπόλεως: Γ. Άρτας, Β. Ορφανίδης

Ικονίου:   Α. Καλλίνογλου, εισαγγελέας

Ιωαννίνων: Δ. Κίγκος, Κ. Σούρλας

Καλλιπόλεως: Σ. Ναρλής

Κυδωνιών: Κ. Σαββόπουλος

Μυτιλήνης: Δ. Σάββας

Μοναστηρίου: Τ. Νάλλης

Νικομηδείας: Α. Μιχαηλίδης

Σερρών: Δ. Δίγγας

Σμύρνης: Ε. Εμμανουηλίδης, Π. Καρολίδης

Τραπεζούντος: Μ. Κωφίδης

Χίου:Απόδιακος

 

Περίοδος 1914 - 1918

Κωνσταντινουπόλεως: Β. Ορφανίδης, Ι. Χαραλαμπίδης, δικηγόρος,

Β. Τσορμπατζόγλου, ανώτερος υπάλληλος σε Γεν. Διοικήσεις

Αμισού:   Θ. Αρζόγλου, έμπορος

Ικονίου:   Α. Καλλίνογλου

Καλλιπόλεως: Δ. Φύτος, γραμματέας Οικουμενικού Πατριαρχείου

Κυδωνιών: Κ. Σαββόπουλος

Καραχισάρ:Ι. Γκεβενίδης, υποδιοικητής Γεν. Διευθύνσεων

Μετρών & Σηλυβρίας: Θ. Δημητριάδης, υποδιοικητής Γεν. Διευθύνσεων

Νικομηδείας: Α. Μιχαηλίδης

Σμύρνης: Ε. Εμμανουηλίδης, Σ. Συμεόνογλου, έμπορος, Ε. Μεϊμάρογλου, μηχανικός, Π. Καρολίδης, καθηγητής Ιστορίας Παν/μίου Αθηνών

Ραιδεστού: Θ. Ευκλείδης, δικαστικός επιθεωρητής

Τραπεζούντος: Μ. Κωφίδης, Γ. Ιωαννίδης, υπάλληλος Εταιρείας Μονοπωλείου Καπνού

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

 

Συνέντευξη στην εφημερίδα Τεεμινάτ του βουλευτού δόκτορος Ριζά Τεφήκ, ενός των κυριοτέρων ιδρυτών και ηγετών του Νεοτουρκικού Κομιτάτου. Περιέχεται στο: Γ. Παπαντωνάκης, Ελληνικά Ζητήματα, Αθήνα, 1916, σ. 74-76:

 

 

[...]"Έκτοτε δεν ηδυνάμην να επιδοκιμάζω τα υπό το πρόσχημα των μεταρρυθμίσεων εφαρμοζόμενα κυβερνητικά μέτρα. Άπελπις παρετήρουν τα ιδιοτελείς ενεργείας των περί τα υπουργεία στρεφομένων κομματικών φίλων μου. Ταχέως επείσθην ότι οι φίλοι ούτοι είναι απαράμιλλοι εις ραδιουργίας και τεχνάσματα. Απεχώρησα του κομιτάτου παρακολουθούμενος υπό πολλών άλλων οπαδών. Από κοινού είχομεν ορκισθή να υποστηρίξωμεν ψυχή τε και σώματι και να επαγρυπνώμεν εις την πραγμάτωσιν του σκοπού του Κομιτάτου, τουτέστι της εκπολιτιστικής και οικονομικής αναπτύξεως του κράτους και της εξασφαλίσεως των φυσικών και πολιτικών δικαίων πασών των Εθνικοτήτων. Ταχέως όμως απεμακρύνθημεν του σκοπού τούτου, αρξάμενοι να θεραπεύωμεν ωρισμένα συμφέροντα και ιδέας. Εδημιουργήσαμεν Βουλήν εκ 280 αντιπροσώπων, εξ ων 260 υπήρξαν οπαδοί μας. Αντί να προσφέρωμεν θετικήν εργασίαν δια της καταπληκτικής ταύτης πλειονοψηφίας, εφροντίσαμεν μόνον περί των ιδίων συμφερόντων. Δια παρανόμων μέσων κατεπνίξαμεν τας διαμαρτυρίας, ας προεκάλει η πολιτική του Κομιτάτου.

[...]Διεπράξαμεν πλείστας παρανομίας και ραδιουργίας. Ουδείς λόγος περί εφαρμογής της περί ισονομίας αρχής. Τα υπό του λαού εγερθέντα παράπονα περί κακοδιοικήσεως έμειναν ανεξέταστα και τούτου ένεκα η δυσφορία εγενικεύθη".