ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Στην εναρκτήρια συνεδρίαση της Δ΄ Συντακτικής Συνέλευσις
στις 2 Ιανουαρίου 1924 ο Νικόλαος Πλαστήρας διάβασε ένα πολιτικό κείμενο που
είχε συντάξει ο σύμβουλός του και μέλος
της Συνέλευσης Γεώργιος Παπανδρέου:
Εν σχέσει προς το πολιτειακόν ζήτημα η Επανάσταση καθ΄ όλην
αυτής την διάρκεια απέφυγε πάσαν επέμβασιν. Προσωπικώς πιστεύω εις την
Δημοκρατίαν (…) Η βασιλεία, δηλαδή ο θεσμός του κληρονομικού ανωτάτου άρχοντος,
αποτελεί πλέον πολίτευμα ασυμβίβαστον προς το πνεύμα της εποχής μας (…) Εις την
Ελλάδα η βασιλεία υπήρξε ανέκαθεν πρόξενος δεινών … και τα δεινά της πατρίδος
εκορυφώθησαν με την σημερινήν Δυναστείαν. Εθεωρήσαμεν όμως καθήκον μας να
αποφύγωμεν οιανδήποτε επαναστατικήν ρύθμισιν του πολιτειακού ζητήματος διότι
(…) εκείνα τα πολιτεύματα είναι βιώσιμα και ωφέλιμα, όσα στηρίζονται εις την
θέλησιν, εις την συνείδησιν, εις την αγάπην του Λαού (…) Ελπίζομεν και ευχόμεθα
αυτή να είναι η ρύθμισις και των πολιτειακών και των πολιτικών μας πραγμάτων.
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Στις 25 Μαρτίου 1924, σύσσωμη η κυβέρνηση του Αλέξανδρου
Παπαναστασίου μετέβη στο κτίριο της Παλιάς Βουλής, όπου όλοι οι παρόντες
βουλευτές, 283 τον αριθμό, ενέκριναν το παρακάτω ψήφισμα:
Περί εκπτώσεως της Δυναστείας και ανακηρύξεως της
Δημοκρατίας.
Η Δ΄ Συντακτική των Ελλήνων Συνέλευσις έχουσα προ οφθαλμών
τα δεινά που επεσώρευσεων εις το έθνος η Δυναστεία των Γλυξβούργων και με την
πεποίθησιν ότι μόνον το Δημοκρατικόν Πολίτευμα, το ανταποκρινόμενον προς τον
χαρακτήρα του Ελληνικού λαού, τας πολιτικάς του συνηθείας και την κοινοβουλευτικήν
του ανατροφήν, δύναται να ασφαλίση τας ελευθερίας του και να βοηθήση να προαχθή
ηθικώς, να αναλάβη οικονομικώς και να εξυγιάνη από πάσης απόψεως τον πολιτισμόν
του.
Ψηφίζει
1.
Κηρύττει
οριστικώς έκπτωτον την Δυναστείαν των Γλυξβούργων, στερεί όλα τα μέλη αυτής
παντός δικαιώματος επί του Θρόνου και της ελληνικής ιθαγενείας και απαγορεύει
εις αυτά την εν Ελλάδι διαμονήν.
2.
Αποφασίζει
να συνταχθή η Ελλάς εις Δημοκρατίαν κοινοβουλευτικής μορφής, υπό τον όρον
εγκρίσεως της αποφάσεως αυτής υπό του Λαού διά δημοψηφίσματος, ούτινος αι
λεπτομέρειαι, περιλαμβάνουσαι τον χρόνον, τον τρόπον της ενεργείας και τας
εγγυήσεις της αμερολήπτου διεξαγωγής του, θέλουν κανονισθή δια Διατάγματος.
3.
Επιτερέπει
την αναγκαστικήν απαλλοτρίωσιν των κτημάτων των ανηκόντων εις τα μέλη της εκπτώτου
Δυναστείας. Κτήματα περιελθόντα εις μέλη της εκπτώτου Δυναστείας εκ δωρεάς του
Δημοσίο, δήμων, κοινοτήτων ή νομικών προσώπων ή αποκτηθέντα ή κατασκευασθέντα
δι΄ εθνικών εράνων, περιέρχονται αυτοδικαίως, άνευ ουδεμιάς αποζημιώσεως, εις
το Δημόσιον ή τους οικείους δήμους, κοινότητας ή νομικά πρόσωπα.
4.
Ο
Ναύαρχος Κουντουριώτης θέλει εξακολουθήσει να εκτελή, ως μέχρι τούδε, καθήκοντα
ρυθμιστού του πολιτεύματος, μέχρι συντάξεως του δημοκρατικού Χάρτου της
Ελλάδος.
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
Την ημέρα της ανακήρυξης της δημοκρατίας (25/3/1924) ο
Γεώργιος Παπανδρέου γράφει στον Νικόλαο Πλαστήρα:
Σήμερον θα κηρύξουν την Δημοκρατία … θα κτυπήσουν σε λίγο τα
κανόνια (…) Τώρα το δημοψήφισμα θα είναι απολύτως ασφαλές … Θα έχουμε γρήγορα
και δημοκρατική συμφιλίωση … Γιατί είναι επιτακτική η θέληση του κουρασμένου
λαού να ησυχάση …
ΚΕΙΜΕΝΟ 4
Στο φύλλο της 6ης Απριλίου 1924 η εφημερίδα
"Απογευματινή" δημοσίευσε την εξής προμετωπίδα:
Οι ψηφίζοντες την Βασιλείαν, ψηφίζουν την συμφιλίωσιν, την
τάξιν, την γαλήνην της χώρας, την πρόοδο και την ευημερίαν της Ελλάδος. Οι
ψηφίζοντες την Δημοκρατίαν, ψηφίζουν την αιματοχυσίαν, την αναρχίαν, την
οικονομικήν καταστροφήν, τον διαμελισμόν της Ελλάδος.
Στο φύλλο της 12ης Απριλίου δημοσιεύτηκε η εξής
προμετωπίδα:
Αύριον είναι η ημέρα που πρέπει να πέσουν οι τύραννοι -
Πρέπει να ψηφίσωμεν όλοι - Είναι καθήκον έναντι της πατρίδος - Κάθε κίτρινον
ψηφοδέλτιον "ΟΧΙ" θα είναι κτύπημα κατά της τυραννίας - Εμπρός εις
τας κάλπας - Όχι δημοκρατία, Όχι τύραννοι, Όχι δήμιοι, Όχι στρατοκράται, Όχι
δημοκρατία.
ΚΕΙΜΕΝΟ 5
Ανήμερα της ψηφοφορίας (13/4/1924) ο Αλέξανδρος
Παπαναστασίου απηύθυνε διάγγελμα στον ελληνικό λαό:
Όσοι επιθυμούν να επαναζήσωμεν τας ημέρας του μεσαιωνισμού,
της ατιμώσεως και της εθνικής καταστροφής είναι ελεύθεροι να ψηφίσουν σήμερον
υπέρ της βασιλείας. Το "ΟΧΙ" των θα σημαίνη άρνησιν εις την πατρίδα
του δικαιώματος να ζήση ελεύθερον και τίμιον βίον - απόκρουσιν της επιθυμίας
της γενικής συναδελφώσεως και γαληνεύσεως του τόπου.
Όσοι αντιστρόφως θέλουν να σβύσωμεν το σκοτεινόν και αμαρτωλόν
παρελθόν, να αρχίσωμεν νέαν ζωήν, πραγματικά ελεύθεροι και ίσοι όλοι και να
επιδοθώμεν αδελφωμένοι εις δημιουργικήν εργασίαν θα ψηφίσουν υπέρ της
δημοκρατίας. Το "ΝΑΙ" των θα είναι η αναγνώρισις της ζωής εις την
Ελλάδα, η θέλησις της καταπαύσεως του εμφυλίου διχασμού, ο πόθος της
δημιουργίας ενός καλλίτερου μέλλοντος διά τον τόπον. Είναι θλιβερόν ότι, ύστερα
από όσα υπέστημεν απομένουν ακόμη οπαδοί του "ΟΧΙ", αρνηταί της ζωής
της Ελλάδος. Αλλά εις την ψυχήν της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού είμαι βέβαιος
ότι κυριαρχεί ισχυρά η θέλησις προς τη ζωή, προς την αναδημιουργίαν προς την
γαλήνην … (και) η θέλησις αυτή θα επισφραγισθή με το πάνδημο "ΝΑΙ" το
οποίο θα εξέλθη από τας κάλπας απόψε.
ΚΕΙΜΕΝΟ 6
Από την εφημερίδα "Εστία" τα αποτελέσματα του
δημοψηφίσματος:
ΧΩΡΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΝΑΙ ΟΧΙ Μαρκόπουλον 287 407 Κορωπί 197 940 Λιόπεσι 153 449 Σπάτα 116 493 Κάλαμος 26 157 Άνω Λιόσια 12 191 Κάτω Λιόσια 150 315 Αμαρούσιον 720 421 Κηφισιά 571 137 Χαλάνδριον 360 239 |
ΚΕΙΜΕΝΟ 7
Στην εφημερίδα "Θεσσαλία" ο σημαντικότερος
αρθρογράφος της, Τάκης Οικονομάκης, έγραφε λίγες ημέρες μετά το δημοψήφισμα:
Αι σημεριναί τάσεις του ελληνικού λαού είναι σαφώς,
σαφέστατα εκδηλωμέναι. Αποτελέσματα της αντιδράσεως την οποία επέφερεν η
υπερέντασις της δεκαετούς πολεμικής προσπαθείας προς ολοκληρωτικήν εκτέλεσιν
των εξωτερικών μας ονείρων, στρέφονται σήμερα προς ειρηνικά ιδανικά. Ποθούν την
ησυχίαν και την γαλήνην, ποθούν την εσωτερικήν συμφιλίωσιν, ποθούν την
ανάπτυξιν των πλουτοπαραγωγικών και πνευματικών δυνάμεων της χώρας, το κύτταγμα
με λίγα λόγια του νοικοκυριού. Όλα αυτά με δύο λόγια λέγονται δημοκρατικά
ιδανικά και δι΄αυτό το κατάλληλον πολιτικόν ένδυμα προς εξυπηρέτησίν των είναι
το ένδυμα της δημοκρατίας … Επομένως σήμερα ο ελληνικός λαός και περισσότερον εκείνοι
που φωνάζουν υπέρ περιορισμού των στρατιωτικών δαπανών κατ΄ουσίαν φωνάζουν υπέρ
της δημοκρατίας … Η δύναμις των όπλων δεν παίζει πλέον τον πρώτον ρόλον και
απόδειξις ότι σήμερα το αντιπολεμικότερον κράτος η Αμερική είναι το
ισχυρότερον. Τον πρωτεύοντα ρόλο τον ανέλαβον οι οικονομικοκοινωνικοί
παράγοντες … Οι παράγοντες όμως αυτοί θέλουν ησυχίαν, γαλήνην … με άλλα λόγια
θέλουν εκείνο που προσφέρει η δημοκρατία … Επομένως έχι μόνο αι σημεριναί
έντοναι τάσεις του ελληνικού λαού, αλλά και μία μονιμοτέρα κατάστασις των
πραγμάτων κηρύσσονται υπέρ της Δημοκρατίας …