Η κατάληψη της Θεσσαλονίκης μέσα από το ημερολόγιο του Φίλιππου Δραγούμη ιλιππος Δραγουμης Ημερολόγιο. Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-13, Αθήνα 1988)

 

22 Οκτωβρίου 1912

Ο Ίων είναι στενοχωρημένος ο στρατός έχει σταματήσει μπρος στον Αξιό. (…) Πρόφτασαν οι Τούρκοι και χάλασαν τη γέφυρα ενώ δεν ήταν φαίνεται καθόλου δύσκολο να σωθεί. (…) Φαίνεται πως μια βουλγαρική μεραρχία προχωρεί από την κοιλάδα του Στρυμώνα προς τη Θεσσαλονίκη (…)

Το Στρατηγείο έχει αν όχι απόλυτη εμπιστοσύνη στους συμμάχους, τουλάχιστο αρκετή ώστε να υποθέσει πως αν παραδοθεί σε μας η Θεσσαλονίκη μόλις περάσουμε τον Αξιό, τότε όλος ο τριγύρω τόπος, κατά τους κανόνες της στρατηγικής, θα μας ανήκει κι΄ ας κατεβαίνουν οι Βούλγαροι. Γι΄ αυτό, κατά τον Ίωνα, δεν βιάζεται ο Κωνσταντίνος όσο θα ήταν ανάγκη. Δεν θυσιάζει την με ακρίβεια εκτέλεση των στρατιωτικών κινήσεων στην πολιτική ανάγκη να μπούμε μια ώρα αρχίτερα στη Θεσσαλονίκη. Οι περισσότεροι αξιωματικοί του Στρατηγείου, ιδίως όσοι δεν ανακατεύθηκαν στον Μακεδονικό Αγώνα δεν γνωρίζουν τι είναι ο Βούλγαρος, ούτε πως δεν επιτρέπεται να δώσουν καμμιά απολύτως πίστη στο λόγο του.

Ανησυχεί πραγματικά για τον κίνδυνο αυτόν ο Ίων. Το λέει σε όποιον από τους αξιωματικούς μπορούν να το καταλάβουν μα έπρεπε να φορεί πολιτικά για να μπορεί να πλησιάζει όταν είναι ανάγκη, τον Διάδοχο.

 

24 Οκτωβρίου 1912

Ο Ίων είναι ανυπόμονος να περάσουμε τον Αξιό για να φθάσουμε στη Θεσσαλονίκη πριν ανέβουν οι Βούλγαροι (…) που θα κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να μπουν τουλάχιστον συγχρόνως με μας στη Θεσσαλονίκη. Οι αξιωματικοί λένε πως δεν πρέπει να ριψοκινδυνέψουμε (…) δεν μπορεί, λένε, το Στρατηγείο να λογαριάζει καθόλου πολιτικά ζητήματα …

 

25 Οκτωβρίου 1912

Τον κίνδυνο τον νοιώθει και ο Διάδοχος, όχι επειδή φοβάται την απιστία των αγαπητών συμμάχων παρά μόνον μήπως μας πάρουν τη δόξα της κατάληψης …

28 Οκτωβρίου 1912

Ο Ίων και ο Αργυρόπουλος ειδοποίησαν τον Διάδοχο να προσέξει να μη κλείσει καμιά συμφωνία προφορική με τους Βουλγάρους. Δυστυχώς έμαθα αργότερα πως έδωκε προφορικά την άδεια να μπουν στη Θεσσαλονίκη μόνον 2 τάγματα ως φιλοξενούμενοι σύμμαχοι και όχι ως συγκάτοικοι.

Πολύ φοβάμαι πως χάρη στην ευγένεια του Διαδόχου θα μας φτιάξουν κανένα πολύ κακό παιχνίδι αυτοί οι κύριοι … Δεν τους ξέρουν οι άλλοι Ελλαδίτες όπως τους ξέρουμε εμείς που ανακατευτήκαμε στον Μακεδονικό Αγώνα …

 

29 Οκτωβρίου 1912

Ήμουνα στη "Σαμπρή πασά" και είδα πολύ βουλγαρικό στρατό που έμπαινε βαδίζοντας, δίπλα-δίπλα με τον ελληνικό, με ξεδιπλωμένες σημαίες και ύφος καταχτητάδων (…) Βιάζονταν και εκείνοι και οι δικοί μας ποιος θα πρωτοπεράσει, μοιάζαν σαν να διαγωνίζονταν σ΄ αγώνα βάδην.

Ο κόσμος κοίταζε κατάπληκτος, δεν ζητωκραύγαζε (…) Μάθαμε έπειτα πως μπήκαν με το έτσι θέλω ενώ είχαν μείνει σύμφωνοι να μπούνε μόνο 2 τάγματα χωρίς σημαίες και μουσικές, ως φιλοξενούμενοι … Καλά την πάθαμε! Αφού είμαστε τόσο βλάκες και τόσο ρομαντικοί ώστε να εμπιστευόμαστε στον λόγο των ξένων και μάλιστα βουλγάρων …